Image default

Wieś Łazory w gminie Harasiuki, podczas trwania drugiej wojny światowej, należała do gminy Sól w powiecie biłgorajskim, dystrykcie lubelskim.
Otoczona lasami stanowiła doskonałą bazę dla partyzantów, choć sami mieszkańcy nie byli zbytnio zaangażowani w konspirację, tak jak to było np. w Hucie Krzeszowskiej czy Sierakowie.

Mieszkańców Łazor nie ominęły wysiedlenia, egzekucje czy wywózki do obozów koncentracyjnych. Po upływie tak wielu lat nie jesteśmy w stanie podać dokładnych danych w tej kwestii.

Już w 1945 roku, jak i w latach 60., sporządzano praktycznie w każdej wsi ankiety z mieszkańcami dotyczące działań wojennych i już wtedy podawano rozbieżne informacje. W dokumentach często pojawiają się przekłamania co do dat, miejsc, jak i nazwisk, a świadków, którzy by mogli pamiętać tamte czasy praktycznie już nie ma.


Poniższy wykaz osób pochodzących z Łazor, które poniosły śmierć, lub które trafiły do obozów koncentracyjnych, czy obozów pracy, podczas okupacji niemieckiej uważam za niepełny, gdyż trudno dotrzeć do wszystkich dokumentów archiwalnych.

Wawrzyniec Przytuła zginął przy pracy w kamieniołomach prawdopodobnie 15 marca 1943 roku na terenie Niemiec.
Józef Wróbel zginął 16 grudnia 1940 roku w obozie koncentracyjnym w Dachau.
Jan Chodara zginął 22 września 1942 roku w Auschwitz.
Piotr Rejman, urzędnik pracujący w Goraju na stanowisku sekretarza, zginął w Auschwitz 13 listopada 1941 roku.

10 lipca 1943 roku w Łazorach w czasie jednej z akcji, został aresztowany Franciszek Kubczak, Józef Wróbel i Jan Kusz. Według Jana Pawłowskiego ten pierwszy zginął w obozie w Gross Rosen prawdopodobnie 2 czerwca 1944 roku. Józef Wróbel zginął prawdopodobnie w obozie w Anklam. Co do Jana Kusza są dwie wersje jego śmierci. Pierwsza mówi, że zginął razem z Józefem Wróblem w Anklam, a druga, że zginął w wyniku działań wojennych w kwietniu 1943 lub 1945 roku w drodze powrotnej do domu.
2 grudnia 1944 roku w obozie koncentracyjnym w Flossenburg zginął Jerzy Gumiela.


Ponadto kilkadziesiąt osób z Łazor zostało wywiezionych na przymusowe roboty. Poniżej niepełna lista tych osób:

Piotr Wołoszyn trafił na początku do obozu w Budzyniu, a następnie wywieziono go do obozu w Tyrolu, gdzie pracował przy budowie schronów przeciwlotniczych.
Józef Wróbel pracował w Hannowerze jako budowlaniec.
Jan Przytuła z zawodu maszynista pracował w Niemczech.
Antoni Gumiela pracował w Bawarii w kopalni.
Piotr Kulawicz pracował w Austrii jako rolnik.
Michał Babij pracował w fabryce konserw w Braunschweig.
Michał Pierścionek pracował w Linz przy budowie schronów.
Michał Słoma pracował w fabryce samolotów w Austrii.
Piotr Świderski pracował w nieznanym miejscu.
Andrzej Gol pracował jako rolnik w Marburgu.
Józef Bieńko pracował w nieznanym miejscu.
Andrzej Babij pracował w fabryce konserw w Braunschweig.
Józef Babij pracował w fabryce konserw w Braunschweig.
Andrzej Bień pracował w Marburgu.
Franciszek Bień pracował w Niemczech.
Agnieszka Oleszczak pracowała w Kehna, a następnie w Wollmar.
Franciszek Cudziło osadzony w Stalag IX jako jeniec w stopniu starszego ułana.
Antoni Derylak pracował w Kaichen.
Anna Paszko pracowała w Maulbach.
Andrzej Gumiela pracował w Niemczech.

Janina Jelonek pracowała w Hannowerze.
Jan Kulanica został osadzony w Stalag II B jako jeniec w stopniu strzelca z 50 pułku piechoty.
Magdalena Krasna pracowała w Ederbringhausen.
Agnieszka Kulanica pracowała w Niedersaphe.
Józef Lewkowicz pracował w Dorterweil.
Katarzyna Marczak pracowała w Marburgu.
Maria Gumiela pracowała w Niemczech.
Antoni Pierścionek pracował w Molschow w Niemczech.
Jan Pierścionek pracował w Miehlen w Niemczech.
Karolina Kusz pracowała w Marburgu.
Jan Siwko pracował na kolei w Pasewalk.
Anna Mucha pracowała w Reimenrod w Niemczech.
Jan Tyszko został osadzony w obozie w Zamościu, następnie trafił na Majdanek, później był wywieziony na roboty przymusowe do Niemiec.
Aleksander Łepko pracował w Kelbra w Niemczech.


W czerwcu 1944 roku wojska niemieckie wraz z oddziałami kawalerii kałmuckiej schwytali w Łazorach 27 osób, które zostały skierowane do poszczególnych obozów:

Franciszek Rejman – Biłgoraj
Jan Kurek – Lublin
Józef Wróbel syn Józefa- Biłgoraj
Józef Wróbel syn Antoniego – Biłgoraj
Jan Kiszka – Biłgoraj
Łukasz Ryczko – Lublin
Jan Przytuła – Biłgoraj
Józef Łuszczek – Lublin
Andrzej Raduj – Majdanek
Andrzej Jonik – Lublin
Jan Zań – Lublin
Andrzej Przytuła – Lublin
Antoni Przytuła – Lublin
Michał Babij syn Andrzeja – Lublin
Józef Babij – Lublin
Michał Babij syn Daniela – Lublin
Roman Kwieciński – Majdanek
Zygmunt Szalak – Majdanek
Marcin Soja – Majdanek
Franciszek Szabat – Biłgoraj
Franciszek Przytuła syn Jana – Biłgoraj
Andrzej Babij – Lublin

Pośród wymienionej wyżej listy znajduje się Zygmunt Szalak. 11 czerwca 1944 roku znajdował się on u rodziny w Łazorach, gdzie został schwytany.  Po ucieczce z Majdanku powrócił do Biłgoraja i został przez Józefa Gniewkowskiego ps. „Orsza”, który był komendantem obwodu AK Biłgoraj, mianowany komendantem I rejonu AK Biłgoraj. Swoją funkcję pełnił do końca 1944 roku. Przed aresztowaniem prowadził szkolenie żołnierzy AK w Lasach Janowskich przy oddziale Bolesława Ostrowskiego ps.”Lanca” oraz w szkole młodszych dowódców piechoty pod dowództwem Michała Bidzińskiego ps. „Żbik”. Używał pseudonimów „Wierzch” i „Wiaruta”.

Podczas czerwcowej akcji Niemcy rozstrzelali ponadto Józefa Strzałkę, Zofię Bień, Adama Pieruna, Katarzynę Pierścionek i Jana Pierścionka. Spalono kilkanaście budynków u ośmiu gospodarzy, w tym szkołę, która mieściła się w wynajętym budynku od Jana Przytuły.

 

Related posts

Leave a Comment