Folwark – zapewne część z Was słyszała tę nazwę ale czy wiecie co to takiego?
Słownik definiuje nam folwark jako duże gospodarstwo rolne lub rolno-hodowlane, produkującym głównie na zbyt.
Na terenie Ordynacji Zamojskiej z biegiem lat folwarków było coraz więcej. Folwarki na terenie Ordynacji istniały od początku jej istnienia czyli XVI wieku do XX wieku.
Do folwarków rozlokowanych najbliżej Harasiuk można zaliczyć m.in : folwark Huta Krzeszowska, Hucisko, Krzeszów, Brzozowiec, Borowina, Lipiny, Sól, Momoty, Księżpol i rzecz jasna sam folwark Harasiuki.
Folwark Harasiuki położony był w Guberni Lubelskiej, powiecie biłgorajskim w gminie Huta Krzeszowska. Z protokołu lustracyjnego sporządzonego w październiku 1872 roku na temat położenia folwarku czytamy o odległościach dzielących folwark od ważniejszych punktów takich jak:
– miasto powiatowe Biłgoraj 18 wiorst ( 1 wiorsta = 1064,5m)
– miasto targowe Krzeszów 13 wiorst
– cegielnia w Kustrawie 12 wiorst
– wapniarka w Białej pod Janowem 26 wiorst
– tartak w Zwierzyńcu 40 wiorst
– gontarnia w Ciosmach 10 wiorst
– młyn w Kuszach 3 wiorsty
– las skąd drzewo materiałowe 6 wiorst
– las skąd drzewo opałowe 3 wiorsty
– klucz w Majdanie Księżpolskim 17 wiorst
Plan folwarku z 1890 r.
Na tzw. niwie głównej znajdowały się zabudowania folwarczne graniczące od strony północnej
z rzeką Tanew, od południa z gruntami leśniczówki, a od wschodu i zachodu z gruntami włościańskimi. W skład zabudowań folwarku Harasiuki wchodziły:
– dom mieszkalny z drzewa na pół tartego na podmurowaniu
– obora z podszopiem i chlewkami z drzewa na pół tartego
– stodoła z komorą
– stodoła druga z drzewa okrągłego
– stajnia spichlerz i wozownia z drzewa kostkowego na pół tartego
– podszopie w słupy dwie ściany z drzewa na pół tartego
– studnia cembrzyna z żerdzi
– piwnica z drzewa na pół łupanego
Według pomiarów sporządzonych w 1871 roku łączna powierzchnia wszystkich części folwarku wynosiła 40 morg i 297 prętów. (jedna morga ok. 0,56 hektara)
Folwark Harasiuki istniał w drugiej połowie XIX wieku do początku XX wieku i był usytuowany
w pobliżu obecnej jest stacji benzynowej.
Mapa z 1872 r. (mapire.eu) 
Mapa z XIX w. 
Mapa współczesna (OpenStreetMap) 
Teraźniejsze miejsce zabudowań folwarcznych
Źródła:
Akta folwarku Harasiuki, APL, AOZ, sygn..6778;
Plan folwarku Harasiuki do Dóbr Ordynacji należącego w Guberni Lubelskiej, w powiecie biłgorajskim położony, APL, AOZ, sygn..6440/1
